In Nederland is het nog een ver van je bed show, maar er komt een dag dat openbaar vervoer gratis toegankelijk is. In bepaalde steden in de wereld is het al een feit, en voor sommige doelgroepen in enkele Nederlandse steden ook, maar gratis openbaar vervoer is vooralsnog vooral iets waar we naar toe kunnen werken. Luxemburg is zelfs het eerste land waar gratis openbaar een feit is sinds 2020.
In Amsterdam is er overigens wel gratis openbaar vervoer, maar dat is alleen voor ouderen met een laag inkomen en weinig vermogen. In Eindhoven geldt dit voor alle 65+ers, ongeacht het inkomen. En in veel andere steden in Nederland is ermee geëxperimenteerd, maar is gratis openbaar vervoer vooralsnog nog niet echt doorgezet.
Verder is er vooral in andere landen gratis openbaar vervoer (zie hier een lijstje). In Frankrijk bijvoorbeeld zijn er bijna tien steden die dit aanbieden. En in Belgie is het verhaal van Hasselt erg bekend. In Luxemburg willen ze ook al het openbaar vervoer gratis maken.
Wie gaat dat betalen?
Openbaar vervoer kost gewoon geld. Treinen, bussen, personeel, energie. Allemaal hartstikke duur. Maar volle wegen en files kosten ook handenvol geld. En wat dacht je van vervuiling en een stijgende zeespiegel? Door openbaar vervoer gratis te maken los je in elk geval een deel van deze problemen op en spaar je uiteindelijk een heel hoop geld en ellende.
Het is dus geen gek idee om gratis openbaar vervoer voor een groot deel te bekostigen met een hogere belasting van bijvoorbeeld het autogebruik - eventueel zelfs heel gericht, dus voor gebruik van snelwegen op drukke tijden of voor het binnenrijden van een stad. In Londen betaal je per dag maar liefst 7 pond voor het binnenrijden van het centrum.
Er zijn echter ook veel mensen met macht die tegen het idee zijn. Zo zou openbaar vervoer volgens sommigen juist leiden tot meer files, omdat meer mensen met de bus gaan in plaats van met de fiets. Bovendien hebben treinen in Nederland reeds veel capaciteitsproblemen.
Zwartrijden
Meerijden zonder een ticket is mogelijk, maar als je gepakt wordt moet je je vaak identificeren en krijg je boetes op je naam. Als je die boetes niet betaalt, kan je uiteindelijk in de cel terecht komen. Dit geldt ook voor als je je niet identificeert.
Als je zonder ticket reist in andere Europese landen, maakt dit meestal niet zo ontzettend veel uit. Je naam wordt genoteerd en je moet meestal gewoon bij de volgende halte uitstappen. Of (bijvoorbeeld in de TGV in Frankrijk) je kan op naam een ticket 'kopen' (zonder geld te geven) en blijven zitten tot zover je wilt. Je moet dan wel een adres geven, maar niemand die dit adres kan controleren. Het is niet aan te raden om zogenaamd 'zwart te rijden', maar er zijn wel degelijk mogelijkheden.
Toekomst
Overigens is de kans groot dat we in de toekomst zelfrijdende auto's krijgen, het is dan ook niet uit te sluiten dat auto's ook onderdeel zullen uitmaken van het openbaar vervoer. Maar woor wie nu gratis transport wilt, kan in Nederland (legaal) tot nog toe vooral uit de voeten met wandelen, fietsen of liften.
Meer informatie
