Hoe mensen zelfstandig geldloos kunnen leven, dat hebben we laten zien. Een groeiend aantal pioniers heeft dit al reizend gedaan, of zelfstandig wonend. Met een groep kan je ook geldloos leven, zo laten deze kleinschalige gemeenschappen zien. Maar hoe zouden we in een stad of dorp zonder geld een kwalitatief goed leven kunnen hebben?
Het is mogelijk
Om geldloos samenleven mogelijk te maken maken we eerst een gedachtesprong. We gaan er voor het gemak vanuit dat dit mogelijk is. Dus: samenleven zonder geld is mogelijk. Of jij dit nu wel of niet gelooft, om het mogelijk te maken moet je er gewoon even vanuit gaan dat we inderdaad alles zonder geld kunnen oplossen. Niet in een verre toekomst met nieuwe technologie, maar nu al met bestaande kennis. We moeten het alleen eventjes doen.
Als je dit gegeven accepteert, dan zal je zien dat je direct creatiever gaat nadenken. Want in plaats van het verwerpen van dit idee, ga je nadenken hoe je dit kan bereiken.
Een ander vooraf gegeven feit is dat we dit willen doen in volledige vrijheid. Dus geen autocratische oplossing van bovenaf. Nee, het gaat hier om vrijwillige en vrije deelname aan een netwerk van geldloos samenleven, zonder dwang.
Collectief eigendom
Laten we het eenvoudig houden en beginnen bij het begin. Wat hebben we nodig voor een samenleving? En hoe kunnen we dat regelen zonder geld? Het belangrijkste wat we nodig hebben: onderdak, meubels, kleding en voeding. Hoe kunnen we dus wonen, en gewoon leven en eten zonder geld uit te geven? Het antwoord hierop: op meerdere manieren kunnen we dit regelen.
- Met collectief eigendom bijvoorbeeld. Zodra de deelnemers het bezit opheffen van hun bestaande woning, en een aangrenzende boerderij ook in eigendom hebben.
- Zelfs huurwoningen kunnen betaald worden uit collectief geld dat in bezit is van het collectief of de coöperatie.
- Netwerken van netwerken kunnen zorgen voor uitwisseling van overige diensten en producten zonder geld als ruilmiddel te gebruiken.
- Aan deelname aan een coöperatie of collectief staat een wederplicht tegenover: bijvoorbeeld werk doen (naar vermogen) om het netwerk in stand te houden, en of zorgen voor inkomstenstroom van buiten.
Langzaam opbouwen
We kunnen niet van de ene dag op de andere in een geldloze samenleving wonen. Dit kunnen we wel opbouwen. Maar om dit te doen leven we wel met één been in en één buiten de geldsamenleving. Dit kunnen we doen met het opbouwen van netwerken van collectief eigendom. Elk collectief of coöperatief heeft zijn eigen regels en manier van huishouden. Maar deze kunnen wel met elkaar netwerken en manieren ontwikkelen om zonder geld diensten, spullen of eigendommen uit te wisselen.
Binnen het netwerk van collectieven kan je dan eenvoudig zonder geld leven. Bijvoorbeeld je gaat naar een café of restaurant dat eigendom is van het geldloze netwerk en hoeft niet te betalen voor je biertje. Je kan hier een maximum instellen van gebruik of consumptie - je hebt immers maar een bepaalde hoeveelheid aan productie en dus een plafond aan consumptie - of op een andere manier consumptie limiteren. Maar sommige dingen zijn juist weer in overvloed aanwezig.
Gedeeld bezit
Maar hoe komt het netwerk zelf aan bezit, bijvoorbeeld aan een restaurant? Daarvoor kan het netwerk bijvoorbeeld bezit uit de geldsamenleving halen. Dat kan vrijwillig door de eigenaar van het restaurant aan het netwerk gedoneerd worden. Maar ook kan het netwerk of collectief besluiten het restaurant te kopen en uit de geldmarkt te halen.
Hiervoor is dan wel inkomen of kapitaal nodig uit de geldsamenleving. Dat hoeft geen probleem te zijn. Er zijn meerdere manieren om geld dat afkomstig is uit de geldsamenleving te beheren. Eigen democratische banken kan je oprichten, of je doet het via cryptogeldrekeningen of bankrekeningen in zelfbeheer.
- Je kan als zelfstandig lid ervoor kiezen zelfstandig geld te verdienen. Je zou dan een bepaalde bijdrage kunnen betalen aan de collectieve pot, of je bedenkt een andere belastingtechnisch gunstige oplossing.
- Het collectief kan ook een bedrijf in eigendom hebben dat geld verdient aan de geldsamenleving. Het geld dat het hiermee verdient kan gebruikt worden voor uitbreiding en investeringen van het netwerk.
Gedachte-experiment
Eén en ander hier beschreven zijn niet meer dan gedachte-experimenten. Het is theorie. Toch zijn er voorbeelden van coöperatieven van coöperatieven, en platformnetwerken die alles in eigen beheer doen en collectief eigenaar zijn van het netwerk. Dit soort praktijken zullen in de toekomst alleen maar toenemen. Simpelweg omdat het meer oplevert voor de deelnemers. Zo hebben de deelnemers meer zekerheid. Door bedrijfsvoering collectief te regelen, heb je meer vrijheid, minder bureaucratie en meer zeggenschap.
De volgende stap is simpelweg om zo'n netwerk meer eigendom te geven. Bijvoorbeeld woningen en eetkeukens. Mensen die lid zijn van zo'n netwerk kunnen dan recht hebben op toegang tot deze middelen. In vroegere tijden leefden dit soort ideeën ook. Vooral in de vrije socialistische of anarchistische wereld, bestaan dit soort ideeën al veel langer. Het gaat er hier alleen maar om om de bestaande ideeën aan elkaar te koppelen, van elkaar te leren en voorbeelden in de praktijk te brengen.
